نمایشگاه کتاب؛ نوروز دوم ایرانیان است/ مروری بر مهمترین ویژگیهای ادبیات تاجیکستان در دوران معاصر
تاریخ انتشار: ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۳۲۴۲۵
به گزارش قدس آنلاین، نشست «نگاهی به ادبیات معاصر تاجیکستان در دوران معاصر» عصر روز گذشته با حضور نظامالدین زاهدی سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران، علی اصغر شعردوست سفیر سابق ایران در تاجیکستان، ابراهیم خدایار رایزن فرهنگی سابق ایران در تاجیکستان، عزیز عزیز نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در تاجیکستان و بهمنیار مرادی نویسنده و مدیر بخش نثر مجله ادبی «صدای شرق» تاجیکستان در سرای ملل سی و چهارمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در ادامه، مشروح سخنان مدعوین حاضر در این نشست را ازنظر میگذرانید:
علی اصغر شعردوست (تاجیکپژوه و سفیر سابق ایران در تاجیکستان):اکنون یکی از دورانهای بسیار مهم در مناسبات بین ایران و تاجیکستان را سپری میکنیم. مهمان ویژه بودن، امری بسیار مهم است زیرا تاجیکستان در این دوران، سفیری را به ایران اعزام کرده که خود نمود فرهنگ تاجیکستان است. دانشمندی معتبر با تالیفات ارزنده و تجارب گرانسنگ؛ دکتر زاهدی.
قریب به سه دهه پیش بود که هنوز کشورهای صفحات شمالی ایران مستقل نشده بودند و اتحاد جماهیر شوروی دایر بود. من در راس هیئتی به باکو رفتم. مرحوم آیتالله موسوی اردبیلی هم با ما بود و من مسئول هیئت بودم. در پایان نمایشگاه، من قصد سفر به زادگاه زبان فارسی، یعنی تاجیکستان و ثمرقند و بخارا را کردم. هیئت همراه را روانه ایران کردم و به کارمند محلی کنسولگری ایران در باکو گفتم که میخواهم به تاجیکستان بروم. این اولین سفر من به تاجیکستان در دوران قبل از استقلال بود. من در ذهنم این پرسش مطرح بود که 70 سال استیلای حکومت شوروی بر این کشور، چه بر سر فرهنگ و زبان فارسی آورده است و همین پرسش بزرگ بود که من را به این سفر واداشت. وقتی وارد دوشنبه شدم، پای پلکان هواپیما از من استقبال شد و اولین جمله آنها این بود: «نور دیده، تاج سر». انگار مرا به قرنها پیش در دوران رودکی و سنایی بردند. وقتی در آن روز سفره آراستند، دیدم در اینجا زبان فارسی و فرهنگ ایرانی نه تنها از بین نرفته، بلکه به رشد و نموی جدی دست یافته است. نوع غذا مشابه غذاهایی بود که مادران ما در تبریز میپختند. فرهنگ همان فرهنگ بود و کلام همان کلام، با حلاوتی فزونتر. از آنجا بود که مهر تاجیکستان در دل من افتاد.
یکی از مهمترین قدمها در راستای افزایش تعاملات فرهنگی میان دو کشور، افتتاح انتشارات الهدی بود. ما در هر ماه، دو کامیون کتاب از تهران به تاجیکستان ارسال میکردیم و در هر کامیون، حدود 800 کتاب جا میشد و مردمان تشنه فرهنگ ایران و تاجیکستان، اینها را چون ورق زر میبردند. در ادامه به این نتیجه رسیدم که کارهای تازهای را انجام دهیم. مثلا تلخیصی از گلستان و بوستان سعدی را در قطع پالتویی به تاجیکستان فرستادیم. سپس به یک نقیصه مهم در روابط دو کشور رسیدیم و آن اینکه همه مردمان تاجیک از ایران شناخت داشتند اما در ایران از تاجیکستان اطلاعات چندانی وجود نداشت. در همین راستا، تصمیم گرفتیم کاری کنیم تا آثار تاجیکان را در ایران منتشر شود و دریافتیم که نزدیکترین راه، شعر است و باید آثار شماری از شاعران تاجیک را در ایران منتشر کنیم. 20 کتاب از اشعار شاعران تاجیک را هریک در تیراژ 5 هزار نسخه چاپ کردیم. سپس در حوزه ادبیات منثور و قصههای کودک و نوجوان کتابهایی را چاپ کردیم.
"کازاک"ها برای یافتن هویتشان فارسی یادمیگیرند
چندی بعد که از انتشارات الهدی به انتشارات سروش رفتم، این سنت را در آنجا هم دنبال کردیم. 2 نفر از استادان مهم تاجیکستان را برای عضویت در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد کردیم و با حضور این دو استاد، روند معادلگزینی فارسی سرعت گرفت. رفت و آمدهای میان دو کشور و تبادلات فرهنگی به قدری زیاد شد که روزی به جایی رسیدیم که فکر کردیم آن نقیصه برطرف شده و دیگر ایرانیها هم تاجیکها را میشناسند. تا اینکه کار به جایی رسید که بنده به عنوان سفیر ایران در تاجیکستان انتخاب شدم.
یکی از درخشانترین دوران زندگی من، 5 سال و نیمی بود که سفیر ایران در تاجیکستان بودم. بسیاری از ظرفیتهای فرهنگی موجود میان دو کشور را فعال کردیم. در آن مقطع بیش از 200 عنوان کتاب از تاجیکان در انتشارات الهدی و سروش چاپ شد. کار را در عرصههای مختلف پیش بردیم و هفتهای پنج پرواز بین ایران و تاجیکستان شکل گرفت. بیش از 500 شرکت ایرانی در تاجیکستان تاسیس شد و بیش از 3 هزار دانشجوی ایرانی برای تحصیل به تاجیکستان رفتند.
عزیز عزیز (نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در تاجیکستان): من گمان میکردم که ادیب کودک، خوشبختترین ادیب عالم است، زیرا تمام کودکان دنیا کتابخوان هستند و کودکی نیست که به دستش کتاب بدهی و آن را از دست شما نگیرد. من ادیبی خوشبخت هستم. تاجیکستان 10 میلیون جمعیت دارد و از این عدد، 3 میلیون کودک هستند.
ادیب کودک بودن، فقط ادیب بودن نیست، بلکه افتخار هم هست. ادیب کودک بودن چندان دشوار نیست. این نمایشگاه، فقط نمایشگاه کتاب نیست، بلکه جشن است. این نمایشگاه، نوروز دوم ایرانیان است. میان ایران و تاجیکستان اشتراکات فرهنگی بسیاری وجود دارد.
گمان میکنم شعر نظم بچههای تاجیکستان، از اشعار منظوم بچههای ایران کم ندارد و در یک سطح است. نثر ما به نویسندگان تازه و قوهآزماییهایی جدید نیاز دارد. خوشحالیم که به جشن شما آمدهایم.
ابراهیم خدایار (پژوهشگر ادبیات تاجیکستان و رایزن فرهنگی سابق ایران): امسال سی و دومین سال استقلال تاجیکستان است. در این سالها روابط دو کشور فراز و نشیبهای بسیاری داشته اما آنچه باعث تحکیم پیوندهای دو کشور شده، اشتراکات هزارانساله ماست. ادبیات و هنر نقشی اساسی را در استمرار این پیوندها ایفا کرده است. ادبیات دوره استقلال، محصول خودآگاهی و بیداری است و مهمترین ویژگی این دوره، بازگشت و احترام به سنت نیک نیاکان است. درست است که بازگشت نرم به سنت پس از مرگ استالین و روی کار آمدن خروشچف اتفاق افتاد، اما خودآگاهی راستین ملی تاجیک وابسته به دوره ازادی و استقلال از سال 1991 به این طرف است و محصول تئوری همین سه دهه است.
مهمترین گوهر این دوره، پرداختن به مفاهیم سهگانه وطن، یعنی جغرافیا، تاریخ و فرهنگ است که جانی تازه گرفته است. مرزهای سیاسی نباید شهروندان یک تمدن که دارای روحی یگانه هستند را از هم جدا کند. اگر در دوره پیش از خروشچف، وطن جغرافیایی حقیر و به صورت جزیرهای کوچک شمرده میشد، در دوره استقلال، با بزرگداشت وطن تاریخی و فرهنگی، شاهنامه به وطن تعبیر شد و همه فارسیزبانان به بهرهمندی از میوههای این درخت دیرینهسال دعوت شدند.
من آینده شعر و ادبیات تاجیکستان را آیندهای درخشان میبینم. هماکنون، صداهای فراوانی را از این میراث در فضای ادبی ایران میشنویم. اگر تا دو دهه قبل، فقط از نسل صدرالدین عینی، گلرخسار و... خبر داشتیم، الان از فرزانه خجندی، عسگر حکیم، نظام قاسم، سیاوش، محمدعلی عجمی و... هم خبر داریم.
بهمنیار مرادی (نویسنده و مدیر بخش نثر مجله ادبی صدای شرق): من گمان میکنم هر ملتی که رو به کتاب است، رو به روشنایی است و ملت ایران و تاجیکستان، از این زمرهاند. این نمایشگاه فرصتی مناسب برای آگاهی بیشتر از ادبیات امروز ایران و فرهنگ و هنر رایج امروز است.
از ویژگیهای اصلی تحولات و تکاملات ادبیات تاجیکستان در دوران استقلال، تاکید بر هویت ملی، تعریف پرافتخار ملی، خودشناسی و وطنشناسی است. در این دوران، درمورد تمام شخصیتهای تاریخی ما رمان، داستان و حکایات زیادی به نشر رسیده است. سرور دولت ما همواره میگوید که من شاعران را دوست دارم و این زمینه رشد ادبیات ما را در طول این 30 سال را فراهم آورده است.
من در مجله ملی و ادبی صدای شرق تاجیکستان، مسئول بخش نثر هستم و همه ساله حدود 50 تا 60 رمان تاجیکی به مجله ما میرسد. اگر در زمان شوروی نثر ما بیشتر رئالیستی بود، بعد از استقلال، تنوع محتوایی و اسلوبی در نثر ما بسیار افزایش یافته است.
هنوز امکانها و ظرفیتهای بسیار زیادی برای بالفعل شدن وجود دارد. مردم تاجیکستان مردمی کتابخوان هستند. مردم تاجیک، دولتآبادی و هوشنگ گلشیری و بزرگ علوی و صادق هدایت و عباس معروفی و احمد محمود و... را میشناسد. لازم است ترویج و تبلیغ بیشتری برای نثر تاجیکی در ایران انجام شود. امیدوارم این همکاریها و ارتباطات فرهنگی میان دو کشور در آینده رشد و تقویت بیشتری پیدا کند.
منبع: خبرگزاری تسنیممنبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: تاجیکستان در دوران ایران در تاجیکستان ایران و تاجیکستان ادبیات تاجیکستان میان دو کشور سابق ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۳۲۴۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
موزه نادر، خانهای برای ادبورزی/ مهمانی هر روز هفته با یار مهربان
گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، ونوس بهنود- در گوشهای از اراضی عباسآباد یادگاری از نویسنده نامدارایرانی برجای مانده که به تعبیر کسانی که او را میشناسند نه تنها باید آثارش را با شور مزمزه کرد بلکه باید نگاهش به زندگی را زیست.نادر ابراهیمی همچنان در کنار کتابدوستان است.
متولد 1315 و متوفی در سال1387. فارغ التحصیل رشته زبان انگلیسی از دانشگاه تهران. نویسنده، داستان نویس، مترجم، فیلمساز و پژوهشگر. القابی که به خودی خود موجب نشده است تا خیل عظیمی از جوانان امروز و دیروز به آثار نادر ابراهیمی روی بیاورند. از سال 98 که بخشی از لوازم شخصی و کتب وی در گوشهای از خانه شعر و ادبیات به نمایش در آمد، فضا نیز برای معرفی هر چه بیشتر او به علاقهمندان به کتاب فراهم شد.
بعد از فوت این نویسنده به همت و پیشنهاد همسرش فرزانه تهرانی مقدم آثار وی در خانه شعر و ادبیات موزهای را از آن خود ساخت. هر چند شیوع کرونا موجب شد تا رونق این مجموعه کمی با تأخیر مواجه شود اما در نهایت خانهای برای نادر ابراهیمی شکل گرفت تا زمینهساز معرفی هر چه بهتر وی باشد.
5 هزار جلد کتاب از کتابخانه شخصی
موزه نادر ابراهیمی یک کتاب درس است. اشیا بیجانی که هر یک بخشی از زندگی و عقاید نویسنده کرمانی را نمایان میسازد، جانی تازه به رگهای بازدیدکننده میبخشد.این مجموعه تداعی چگونه زیستنی است که نادر در کتابهای خود تلاش میکرد به مخاطب انتقال دهد. وی که از 15 سالگی نوشتن را آغاز کرد در «چهل نامه کوتاه به همسرم»، «بار دیگر شهری که دوست میداشتم»، «خانهای برای شب»، «ابن مشغله» و «ابوالمشاغل»، «یک عاشقانه آرام»، «مردی در تبعید ابدی» ، «آرش در قلمرو تبعید»، «بر جادههای آبی سرخ» و «تضادهای درونی» نظر عموم مردم و اهالی شعر و ادب را به خود جلب کرد و جوایز متعددی را از آن خود ساخت.
علاوه بر معرفی آثار وی دراین مجموعه، 5 هزار جلد از کتابخانه شخصی شاعر و نویسنده جانمایی شده است. اما اینها نیز به تنهایی گویای عقاید متعالی وی نیست. لوازم شخصی و نوع زندگی منظم، همراه با برنامه ریزی و تربیت اخلاقی و فکری بازدیدکننده را متوجه خلأهایی میسازد که در تکاپوی زندگی روزمره به فراموشی سپرده است. نادر ابراهیمی با انضباط و تعهد و به قول خودش عشق وایمان، آثاری را به جای گذاشته که چندین نسل از کتاب دوستان ایرانی را سیراب کرده است.در لوحهای تقدیر و جوایز ملی و بینالمللی توجه کارشناسان و خبرگان داخلی و خارجی به آثار او دیده میشود. بر خلاف شعرا و نویسندگان دیگر، موزه نادر ابراهیمی در خارج از خانه وی دایر شده و بااین وجود آن ارتباط معنوی با نویسنده در آثار وی برقرار است.
توجه به تربیت کودکان
دو ساعت ورزش، 30 صفحه خواندن متن، یک ساعت خدمت و عبادت، یک ساعت بازی با رایکا(دخترش).
این برنامه روزانه که در پانویس آن آمده مهربانی، ادب،ایمان، آرامش، طهارت، پرهیز، کار، کار، کار، کار، گویای توجه نویسنده به تربیت قلبی و فکری خود است.
در عین حال از خدمات نادر ابراهیمی به یادگار گذاشتن کتابهای ارزنده ویژه کودکان و نوجوانان بود. کتبی مانند «دور از خانه»، «کلاغها»، «سنجابها» و «قصه گلهای قالی» . فعالیت حرفهای وی برای ادبیات کودک با تأسیس موسسه «همگام با کودک و نوجوان» آغاز شد که بعدها این مجموعه عنوان ناشر برگزیده آسیا و ناشر برگزیده نخست جهان را کسب کرد.
وی همچنین تصویرگری کتب کودک از جمله کتابهای «راه دور»، «گل هفت رنگ»، و «ما بوته گل سرخ را از خواب بیدار کردیم» در کارنامه وی میدرخشد.
در عین حال که نادر ابراهیمی آثار درخشانی برای کوچک و بزرگ خلق کرده است بخشی ازفعالیتش نیز مربوط به نوشتن فیلم نامهها اختصاص داشت. میتوان به فیلمنامههای «آخرین عادل غرب» و «صدای صحرا»، «روزی که هواایستاد»، «سفرهای دور و درازهامی و کامیدر وطن» نیز اشاره داشت.
غربتی پرمعنی
نادر ابراهیمی یکی از فاتحان قله ادبیات فارسی است. صعود بر قلب مخاطب و پا نهادن بر موانع و سخت کار کردن از ویژگیهای آثار خلق شده نویسنده برگزیده ادبیات داستانی است. اما به مانند بسیاری از چهرههای فرهنگی و هنری غربتی پرمعنی همچون غباری بر روی آثار وی نشسته است. در وضعیتی که خلأ معنی و محتوا در کتاب و در آموزش عمومی بیداد میکند، آثار نویسندگانی چون نادر ابراهیمی آنچنان که باید دستاویز تربیت روحی و فکری جامعه نیست.
در واقع به جای معرفی چهرههایی همچون ابراهیمی،این خود علاقهمندان به کتاب هستند که جستجو کرده و پی به گنجینههای فکری آنها میبرند. هر چند باید اقدام همسر شاعر را در زنده نگه داشتن ظرفیت تربیتی نادر ابراهیمیپاس داشت اما شعرا و نویسندگان بیش ازاینها میبایست مورد توجه قرار گرفته و آثارشان دستمایه تولید آثار هنری دیگر باشد.
کتابخانه کودک و نوجوانی که از آثاراین نویسنده سهمی ندارد یا صنعت سینمایی که فیلمنامههای وی را در گوشهای بایگانی کرده است و امروز از ضعف فیلمنامه گله و شکایت دارد و گردهماییهای فرهنگی که از قدرت و آموزههای فکری نویسندگانی چون او بیبهره است، به منزله جهالت و بیتوجهی به میراث معنوی است. نویسنده سالها و دههها از عمر خود را با دقت و تلاش مستمر برای نوشتن کتاب و فیلمنامه صرف کرده است، پژوهش کرده و هر آنچه لازم بوده و لازم دیده را در کتب خود آورده است و امروز نباید صرفاً، کتاب یک عاشقانه آرام وی به عنوان کادوی عشاق به یکدیگر مورد توجه قرار گیرد.
مهمانی هر روز هفته یار مهربان
خانه شعرا و نویسندگان منزلگاه گنجینههای معنوی و فکری ماست اگر سری نزنیم گرد غفلت بر روح و روانمان خواهد نشست و ما را از اصلمان دور خواهد ساخت.
رئیس خانه شعر و ادبیات در خصوص معرفی آثار فاخر ادبیات ایرانی در این مجموعه و در خانه موزه نادر ابراهیمی به خبرنگار آنا گفت: در همه دنیا کتاب و ادبیات دو موضوع تنیده در هم است و 70 درصد کتابهای منتشره در دنیا به ادبیات مرتبط است. با این پیش فرض ما هر روز برنامه داریم. شنبههای روایتخوانی، یکشنبههای مثنویخوانی، دوشنبههای شعر و سه شنبههای داستان.
مهدی قزلی تاکید کرد: علاقهمندان میتوانند به صورت رایگان دراین نشستها شرکت کرده و لذت خواندن را تجربه کنند. حتی نویسندگان میتوانند کتاب های خود را دراین جلسات خوانده و نظر عموم را دریاف کنند.
وی با اشاره به خواندن کتاب همراه با حضور نویسندگان اضافه کرد: در کتابخانه نادر ابراهیمی هم که نوعی از قفسه باز است افراد میتوانند در محل مطالعه کنند و حتی میتوانند کتاب های ارزشمند این نویسنده را بخوانند.
رئیس خانه شعر و ادبیات به تولید ویدیو و محتواهایی جهت درج در شبکه های اجتماعی و حتی معرفی کتابها از طریق صدا و سیما اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال برنامههای 10 کتاب که در دهه فجر با هدف معرفی 10 کتاب مرتبط با انقلاب اسلامی برگزار شد و یا برنامه «کتابم» که معرفی 34 کتاب توسط نویسندگان در دوره قبلی نمایشگاه کتاب بود.
وی به معرفی 80 کتاب در نمایشگاه کتاب امسال اشاره کرد و گفت: در معرفی آثار خوب و یا آینده دار تمامی ظرفیت خود را به کار بستهایم. ضمن اینکه ما در حوزه نشر فعالیت نداریم و هدف معرفی کتابها است و به جای چاپ و نشر به دنبال کتابخوانی هستیم.
قزلی معتقد است به اندازه کافی کتاب خوب برای خواندن داریم و همچنان کتابهایی نوشته میشود که ارزش خواندن را داشته باشد. به دلیل افزایش کمیت کتابها پیدا کردن کتاب خوب سخت شده است. در گذشته فقط افراد حرفهای در حوزه نشر کتاب فعالیت داشتند امروز هر فردی قادر به چاپ کتاب خوب است.
رئیس خانه شعر و ادبیات این وضعیت را اقتضای زندگی امروزی دانست و گفت: ما در دوره تلاطم اطلاعات هستیم. کتابهای زیادی برای خواندن است و هدف ما معرفی کتابهای مناسب برای تمامی اقشار است واینکه بتوانیم کمک حال کسانی باشیم که به دنبال مطالعه کتاب هستند و تلاش میکنیم به این سوال پاسخ دهیم که کدام کتاب برای کدام مخاطب مناسب است.
انتهای پیام/